Τιµωρία ή ενίσχυση της συµπεριφοράς;



Είναι αδιαµφισβήτητο ότι ο αντικειµενικός στόχος κάθε εκπαιδευτικού είναι η οµαλή διεξαγωγή της µαθησιακής διαδικασίας. Στην προσπάθειά του αυτή έρχεται αντιµέτωπος µε τις ποικίλες αντιδράσεις και συµπεριφορές των µαθητών. Στο βαθµό που ορισµένες από τις συµπεριφορές κρίνονται ως ανεπιθύµητες η απρόσκοπτη διεξαγωγή του µαθήµατος διακόπτεται. Ο εκπαιδευτικός συνήθως θεωρεί παράλογο να αγνοήσει την προβληµατική συµπεριφορά ή να την αφήσει να εκτονωθεί µόνη της. Θεωρεί σχεδόν βέβαιον ότι εάν την αφήσει να περάσει απαρατήρητη τότε αυτή θα χειροτερεύσει. Συνεπακόλουθα, ένα µεγάλο µέρος του διδακτικού χρόνου αφιερώνεται στην προσπάθεια χειρισµού των ανεπιθύµητων συµπεριφορών. Μία µέθοδος που ενδεχοµένως χρησιµοποιείται για να ελαχιστοποιηθούν οι ανεπιθύµητες συµπεριφορές είναι η τιµωρία. Η τιµωρία µπορεί να πάρει τη µορφή της αυστηρής κριτικής, της επίπληξης, του χλευασµού, της στέρησης συµµετοχής σε διάφορες δραστηριότητες, ακόµα και της βίας. Όντως, εφαρµόζοντας την τιµωρία η αρνητική συµπεριφορά περιορίζεται δραστικά. Όµως τα αποτελέσµατά της είναι a priori εφήµερα, αρνητικά και συνεπώς αντιπαιδαγωγικά.                                                                                                                                    Φρονώ ότι η µέθοδος της τιµωρίας έχει σηµαντικότατες αδυναµίες οι οποίες δεν µπορούν να αγνοηθούν:  
1. Η τιµωρία κάνει ξεκάθαρο στο µαθητή ποια συµπεριφορά δεν ενδείκνυται, ενώ δεν του υποδεικνύει ποια είναι η ενδεδειγµένη συµπεριφορά. Ουσιαστικά υποδεικνύεται στο µαθητή τι δεν πρέπει να κάνει και παράλληλα δεν του υποδεικνύεται τι πρέπει να κάνει.
2. Ο εκπαιδευτικός εκπλήσσεται από την άµεση αποτελεσµατικότητα της τιµωρίας και τείνει να τη χρησιµοποιεί µαζικά και ανεπιφύλακτα. Παρατηρώντας τη δραστική µείωση της ανεπιθύµητης συµπεριφοράς ενισχύει αρνητικά τον εαυτό του, ότι µε το να αντιδράσει µε τον ίδιο τρόπο σε παρόµοιες καταστάσεις θα έχει και πάλι τα ίδια δραστικά αποτελέσµατα.
3. Ο µαθητής µαθαίνει ότι η τιµωρία είναι µία ηθική και σωστή µέθοδος αντιµετώπισης των προβληµάτων και ενδεχοµένως µακροπρόθεσµα να τη χρησιµοποιεί και ο ίδιος. ∆εν είναι τυχαίο ότι οι ενήλικες που χρησιµοποιούν την τιµωρία έχουν µεγαλώσει σ’ ένα περιβάλλον στο οποίο η τιµωρία εφαρµοζόταν ευρέως. Ως εκ τούτου τη θεωρούν ως κάτι το φυσιολογικό. 
4. Ο µαθητής αναπτύσσει αρνητικά συναισθήµατα προς τον εκπαιδευτικό ή και το σχολείο, µε αποτέλεσµα να επιβαρύνεται η παιδαγωγική σχέση. Ενδεικτικό παράδειγµα είναι τα παιδιά τα οποία µισούν το µάθηµα που κάνει ο εκπαιδευτικός που τιµωρεί. 
5. Η επιθυµητή συµπεριφορά ενδεχοµένως να εκδηλώνεται µόνο στην παρουσία του εκπαιδευτικού που τιµωρεί. Όταν δηλαδή ο εκπαιδευτικός που εφαρµόζει τη µέθοδο της τιµωρίας είναι παρόν οι µαθητές εκδηλώνουν την επιθυµητή συµπεριφορά. Σε αντίθετη περίπτωση η ανεπιθύµητη συµπεριφορά εκδηλώνεται αβίαστα.                           
Γι’ αυτούς του λόγους η τιµωρία δεν ενδείκνυται παρόλο που είναι εύκολη, άµεση και εφήµερα αποτελεσµατική. Στην ουσία είναι µία µέθοδος αναχαίτισης υπό προϋποθέσεις κι όχι θεραπείας της προβληµατικής συµπεριφοράς. Απαιτεί τη δυναµική εµπλοκή του εκπαιδευτικού εις βάρος της οµαλής µαθησιακής διαδικασίας και επιβαρύνει συναισθηµατικά την παιδαγωγική σχέση.

https://lefterisp.wordpress.com/2013/03/04/cw/

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις